มะแว้งนิยมนำมารับประทาน เนื่องจากมีความเชื่อว่าอาจมีสรรพคุณทางยา เช่น มีฤทธิ์บรรเทาอาการไอ ป้องกันอาหารเป็นพิษ รักษาแผลในกระเพาะอาหาร และรักษาโรคเบาหวานได้ เป็นต้น โดยทั่วไป คนนิยมรับประทานมะแว้งสดเป็นผักเคียงกับน้ำพริกหรือนำไปตำกับน้ำพริก มะแว้งเป็น 1 ใน 10 ยาสมุนไพรที่ถูกนำมาใช้ทางการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกมากที่สุด
ทั้งในรูปแบบยาเม็ดและยาอม เนื่องจากมะแว้งอุดมไปด้วยสารให้คุณประโยชน์ เช่น สารโซลานีน สารโซลานิดีน สารโซลามารีนและสารโซลาโซดีนที่อาจมีฤทธิ์บรรเทาอาการไอ และละลายเสมหะได้ ในปัจจุบัน มีมะแว้งหลากหลายสายพันธุ์ถูกนำมาใช้ในรูปแบบของยา ซึ่งมีข้อพิสูจน์และหลักฐานทางวิทยาศาสตร์บางส่วนได้กล่าวถึงคุณประโยชน์ต่าง ๆ ของมะแว้งต้น มะแว้งเครือและมะแว้งนกไว้ มะแว้ง บรรเทาอาการไอ อาการไออาจเกิดจากสิ่งต่าง ๆ ที่ทำให้ลำคอระคายเคืองหรือเป็นอาการของโรคเรื้อรัง หลายคนพยายามรักษาบรรเทาอาการด้วยตนเอง รวมถึงการใช้ยารักษาทางเลือกต่าง ๆ ซึ่งในขณะนี้มีผลิตภัณฑ์ยาอมสมุนไพรมะแว้งวางขายมากมายตามท้องตลาด มีงานวิจัยบางส่วนศึกษาในด้านนี้แล้วพบว่าสารอัลคาลอยด์ในมะแว้ง เช่น สารโซลาโซดีน อาจมีฤทธิ์ช่วยแก้ไอและขับเสมหะได้